Brvenik je tvrđava u Srbiji čiji se ostaci nalaze 8 kilometara severno od Raške, kod istoimenog naselja. Smešten je na jednom od vrhova (599 m nmv) uzvišenja Gradina, iznad ušća reke Brvenice u Ibar. Nije poznato kada je podignut, a tokom srednjeg veka bio je trg i sedište Brveničke župe. Danas je od njega ostalo vrlo malo ostataka, a čitav njegov prostor je zarastao u gusto rastinje. Ne zna se kada je podignut, ali se u njegovoj neposrednoj blizini nalaze manastiri koji potiču iz prednemanjićkog doba, Stara Pavlica i Ibarski Gradac, kao i crkve svetog Nikole u Baljevcu (kraj XII ili prva polovina XIII veka) i zadužbina nepoznatog vlastelina, crkva svetog Nikole u Šumniku (kraj XIII ili početak XIV veka). Ispod samog utvrđenja nalaze se ostaci male crkve posvećene svetom Nikoli, koja je početkom XX veka imala očuvano kube i živopis u svojoj unutrašnjosti. Prvi put se u izvorima javlja 1280. godine, kada se u njemu pominje prisustvo kotorskih i dubrovačkih trgovaca. Oni su u Brveniku imali svoju koloniju, u sklopu koje su podigli i crkvu posvećenu svetom Trifunu, koja se pominje u izvorima 1346. godine. Njihovo prisustvo u vezi je sa blizinom Kopaoničkih rudnika, pre svih Ostraće i Koporića, a zabeležen je podatak iz 1355. godine, kada je jedan Kotoranin prodao drugom kuću u Brveniku za 110 perpera. Grad sa župom pripadao je knezu Vojislavu Vojinoviću, koji ga je jula 1363. godine zamenio sa čelnikom Musom za Zvečan sa njegovom župom. Tom prilikom je car Uroš (1355—1371) izdao povelju kojom se ozvaničava ova razmena i u njoj su popisana sela Brveničke župe, koja je obuhvatala srednji tok Ibra i tok reke Brvenice. U to doba, knez Vojislav je bio najmoćniji feudalac u Srbiji, koji je ovom razmenom zaokružio svoju oblast, a sama razmena je, u strateškom pogledu, daleko bila korisnija za njega. Od tog doba, Brvenik postaje središte oblasti čelnika Muse, oženjenog sestrom Lazara Hrebeljanovića (1371—1389), Draganom, a potom i njegovih sinova, Stefana i Lazara Musića. Oni su zajedno sa majkom u blizini tvrđave podigli svoju zadužbinu Novu Pavlicu. Posle Kosovskog boja 1389. godine u kome su poginuli, braća Musići sahranjeni su u njemu, a u crkvi je prenoćilo i telo kneza Lazara tokom njegovog prenosa sa Kosova u Ravanicu. Posle 1389. godine i Brvenik je najverovatnije ušao u sastav oblasti Vuka Brankovića, a Osmanlije ga zauzimaju 1455. godine. Tvrđava je 1476. godine postala sedište kadiluka u sastavu Smederevskog sandžaka (od 1480. godine Zvorničkog), a kasnije i sedište nahije. Prikazan je na austrijskoj karti 1690. godine, u osmanskim izvorima se do početka XIX veka pominje kao naseljen, a do Prvog balkanskog rata u njemu se nalazila pogranična straža prema Otomanskoj imperiji.
